Ernst van Alphen is cultuuranalist en emeritus hoogleraar Literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden. Hij is de redacteur van Productive Archiving: Artistic Strategies, Future Memories, and Fluid Identities. Zijn belangrijkste onderzoeksgebieden zijn visuele en culturele studies, Holocauststudies en genderstudies. Hij heeft ook uitgebreid geschreven over moderne en hedendaagse kunst en literatuur.

Ernst van Alphen zal ons een synthese geven van de punten die hij bespreekt in de inleiding van het boek Productive Archiving: Artistic Strategies, Future Memories & Fluid Identities. Zijn focus ligt op kwesties die vaak over het hoofd worden gezien door organisaties die archieven beheren: de vraag naar inclusie of exclusie, het verlies van individualiteit in het archief, het risico van homogenisering en de mogelijke dreiging dat archiveren kan leiden tot hokjesdenken en het beperken van specifieke identiteiten tot beperkte categorieën.

Geerd De Ceulaerde is sinds 2014 hoofdarchivaris van de stadsarchieven van Herentals. Hij heeft deze instelling geleidelijk omgevormd tot een proactieve, maatschappelijk gerichte instelling. De uitdagingen die hij onderweg tegenkwam, zowel op paradigmatisch als praktisch vlak, hebben hem in 2022 ertoe gebracht om een promotieonderzoek te starten aan de Universiteit Antwerpen. Vanuit een kritisch erfgoedperspectief onderzoekt hij de rol en positie van archieven in de samenleving en in het bredere erfgoedveld. Sindsdien combineert hij zijn rol als onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen met zijn werk als archivaris.

Geerd De Ceulaerde doet diepgaand onderzoek naar manieren om "geautoriseerde" narratieven over archieven kritisch te bevragen. Hoe kan een archiefinstelling buiten haar comfortzone treden en zichzelf uitdagen? We hebben hem gevraagd zijn ervaring en enkele inzichten uit zijn onderzoek met ons te delen.

Mariya Nikiforova is filmprogrammeur, filmmaker en onderzoeker. Na haar studie aan Emerson College in Boston behaalde ze in 2016 een master aan de Universiteit Sorbonne-Nouvelle (Parijs), met een onderzoeksproject over zelfbeheer van fotochemische filmlaboratoria door kunstenaars. Ze is lid van het laboratorium Navire Argo (L'Abominable), waar ze verschillende korte films heeft gemaakt. Sinds 2018 is ze ook collectiebeheerder bij Light Cone (Parijs), een organisatie die zich richt op de distributie van experimentele cinema.

De collectie van Light Cone omvat ongeveer 6.000 films van meer dan 800 filmmakers. Veel van deze films worden regelmatig uitgeleend aan bioscopen, festivals, musea en universiteiten en circuleren wereldwijd. Er zijn echter ook films die zelden worden vertoond en grotendeels onbekend blijven bij zowel programmeurs als het publiek. Mariya Nikiforova zal vertellen over een project dat ze heeft uitgevoerd om deze vergeten films opnieuw onder de aandacht te brengen.

Joachim Ben Yakoub is cultuurwerker, schrijver en docent, soms werkzaam als curator en dramaturg, en werkt op het snijvlak van verschillende kunstscholen en instellingen. Hij werkt in The Kitchen, een collectieve studie- en werkruimte in Brussel, en maakt deel uit van het Collectif Mémoire & Histoire. Hij begeleidt onderzoek aan de École de Recherche Graphique (ERG) in Brussel en is verbonden aan SLARG, een onderzoeksgroep aan Sint-Lucas School of Arts in Antwerpen, waar hij ook lesgeeft.

Mustapha Bentaleb is elektrotechnisch ingenieur van beroep en al lange tijd actief als gemeenschapsactivist. Hij heeft samengewerkt met talrijke maatschappelijke organisaties en was vaak betrokken bij verenigingen van de eerste generatie Marokkaanse arbeiders in Brussel. Hij hielp bij de oprichting van het cultureel centrum Espace Magh en het Centrum voor Archieven en Onderzoek naar de Geschiedenis van Maghrebijnse en Arabische Migratie (CARHIMA). Recent heeft hij de tentoonstelling Complément d'histoire en het Collectief Mémoire & Histoire geïnitieerd, waarbij hij zorgvuldig de militante Maghrebijnse herinnering in Brussel bewaart.

Joachim Ben Yakoub en Mustapha Bentaleb presenteren First Waves, een collaboratief open platform dat gewijd is aan de herdenking en restitutie van de Maghrebijnse en zwarte diaspora’s in België. Opgenomen getuigenissen, archiefmateriaal en mondelinge geschiedenissen komen opnieuw naar boven dankzij de inspanningen van verschillende collectieven en schetsen een helder beeld van de vroege golven van verzet in België.

Charbel Alkhoury, een in Beiroet geboren kunstenaar en cultureel werker, momenteel gevestigd in Brussel, verkent in zijn projecten de complexe interactie tussen herinnering, identiteit en stedelijke transformatie. Met een achtergrond in fotografie en multimedia en een master in beeldende kunst onderzoekt hij de veelzijdige verhalen van steden, met name Beiroet, waar verleden en heden samenkomen. Zijn werk, vaak uitgedrukt in foto- en video-installaties, daagt kijkers uit om na te denken over de impact van geschiedenis, onrust en verplaatsing op zowel fysieke landschappen als persoonlijke zielen.

Charbel zal het archief van de Arab Image Foundation (AIF) presenteren, waar hij vier jaar heeft gewerkt, en inzichten delen over de praktijk, functies en benaderingen om cultureel erfgoed te behouden te midden van politieke onrust in Libanon. Hij zal ook enkele van zijn persoonlijke en recente archiefprojecten tonen, waarin hij laat zien hoe zijn werk bij de AIF zijn artistieke praktijk heeft beïnvloed.

Charlotte Procter is archivaris en curator, directeur van de Collectie & Archief bij LUX en lid van de Cinenova Werkgroep – een vrijwilligerscollectief dat zich inzet voor het behoud en de promotie van het feministische film- en videoarchief, Cinenova. Ze heeft samengewerkt aan internationale onderzoeks-, conserverings- en curatieprojecten en blijft betrokken bij collectief werk dat de historicisering en distributie van radicale media belicht en bevraagt. Ze onderzoekt specifiek hoe deze media in hedendaagse contexten kunnen worden geïntegreerd om machtsstructuren te bevragen, terwijl feministische verhalen en radicale artistieke praktijken worden erkend en versterkt.

Charlotte Procter bespreekt haar werk met verschillende collecties, waarbij ze aandacht besteedt aan lacunes en nieuwe contexten verkent via dialogen met hedendaagse kunstenaars of verbindingen met lokale gemeenschappen en politieke strijd. Een opvallend project werd in 2019 ontwikkeld door LUX in samenwerking met het London Community Video Archive (LCVA), een organisatie die in 2016 werd opgericht om gemeenschapsvideo’s uit Londen en Zuidoost-Engeland uit de jaren 1970 en 1980 te behouden en te delen. Door deze samenwerking presenteerden LUX en het LCVA video's uit het archief die waren geselecteerd door lokale gemeenschaps- en activistische groepen.